Isopropanol wordt vaak afgekort tot IPA: IsoPropanol Alcohol. Het is een middel met enorm veel toepassingen, van slotontdooier tot WHO-desinfectiemiddel. Het is absoluut de moeite waard om meer te lezen over IPA, ik heb er hier eerder over geschreven. Dit artikel gaat specifiek over IPA75, dat wil zeggen, een oplossing van 75% isopropanol. Als je dat in je keukenkastje of werkplaats hebt staan dan kan je heel wat problemen oplossen. Een opsomming:
- Oplosmiddel, reinigingsmiddel, voor vettige en niet vettige oppervlakken. Het reinigt vrijwel alles streeploos. Denk aan spiegels, brillen, lenzen, de keuken, autoruiten, monitoren en laptops. Ook als voorbereiding van oppervlaktebehandelingen zoals verven en lijmen is het geschikt.
- Middel voor het ontdooien van autoruiten en als alternatief voor ruitensproeiervloeistof.
- Desinfectiemiddel voor handen enzovoorts. Het hoofdingrediënt van WHO-II-vloeistof is IPA.
Met andere woorden, met slechts één vloeistof kan je dus ongelofelijk veel doen. Dat maakt het niet alleen universeel geschikt maar ook bij uitstek geschikt voor op reis en in de auto als makkelijk desinfectiemiddel, schoonmaakmiddel en om te ontdooien. Dat zijn heel wat functies in één sproeiflacon, het is echt “alles in één”.
Table of Contents
Waarschuwingen
- Zowel IPA als een oplossing van 75% zijn extreem brandbaar.
- Het is ongeveer dubbel zo giftig als ethanol (“gewone alcohol”).
- Sommige kunststoffen en lakken lossen op in IPA.
Makkelijkste recept
- Neem een lege en schone PET-fles van minimaal 1.5 liter voor bijvoorbeeld frisdrank.
- Giet een fles met 1 liter Isopropanol 99.9% in de PET-fles.
- Voeg 333 ml of 333 gram gedestilleerd of gedemineraliseerd water toe.
- Dop erop, kort schudden en een label aanbrengen: “IPA75”
- Vanuit deze voorraad kan je spuitflacons vullen, label die natuurlijk ook als “IPA75”.
Waarom 75%?
Die 75% komt van WHO (World Health Organisation). De twee publieke recepten die WHO hanteert zijn op basis van ethanol (“Formulation 1”) en isopropanol (“Formulation 2”). Een kopie staat hier. De laatste is gebruikt als basis. Die heeft 75% IPA en dat is een beproefd percentage zoals het gebruikt wordt voor medische desinfectie van handen, enzovoorts.
De werking van IPA75 is vergelijkbaar met “WHO Formulation 2”:
- Er wordt geen waterstofperoxide toegevoegd omdat er geen bacterie-sporen in IPA en gedestilleerd water van voldoende kwaliteit zitten. Bij twijfel kan je altijd waterstofperoxide toevoegen.
- Er wordt geen glycerol toegevoegd omdat het de reinigende werking tenietdoet. Wie IPA75 voor handdesinfectie gebruikt moet wachten tot de handen weer droog zijn door verdamping, zodat huidvetten niet weggeveegd worden met een handdoek.
- De werking is dat IPA de eiwitten van bacteriën en virussen denatureert. De 25% water is nodig om celwanden te kunnen doordringen.
Daarmee bepaalt, dicteert, het vermogen om te desinfecteren dat de oplossing 75% IPA dient te zijn. In aanmerking nemende dat industriële ontvetters en reinigers 100% tot 50% IPA bevatten, kan je dus stellen dat ons eigen recept met 75% daar mooi tussenin zit.
Kenmerken IPA
- Familie: alcoholen
- Formule: (CH3)2CHOH
- Dichtheid: 0.786 g/cm3 (20 °C)
- Alternatieve namen: isopropanol, isopropylalcohol, propaan-2-ol, 2-propanol, IPA
- Smeltpunt: -89 °C
- Kookpunt: 82.6 °C
- Vlampunt: open 11.7 °C, dicht 13 °C
En ETH80?
WHO heeft dus twee publieke recepten, de eerste is ETH80 op basis van ethanol en de tweede is IPA75, op basis van isopropanol als hiervoor omschreven. Voor wat betreft het vermogen om te desinfecteren is er geen onderscheid. ETH80 ontvet en reinigt minder goed. Daar staat tegenover dat ethanol goedkoper is en makkelijker verkrijgbaar is.
Het recept van WHO gaat uit van 8.333 liter ethanol 96%, wat daarna aangevuld wordt tot 10 liter met water en een beetje glycerol en H2O2. Glycerol hoeft er in principe niet in en als het water en als de rest geen bacteriesporen bevat dan is H2O2 ook niet nodig. Voor het water wordt gedemineraliseerd of gedestilleerd water gebruikt.
Recept WHO-I, eenvoudig
- Leeg een fles van één liter bio-ethanol van 95% in een lege en gedesinfecteerde frisdrank-PET-fles van 1.5 liter.
- Voeg 118 ml of 118 gram gedestilleerd of gedemineraliseerd water toe.
- Draai de dop erop, schud het en label het als WHO-I.
Rationale
Ethanol van 96% bevat 4% water op volume-basis. 1 liter bestaat uit 960 ml ethanol en 40 ml water. 40/1000 of 1/25 of 4% bestaat dus uit water. In het WHO-recept wordt 8.333 liter gebruikt, waarvan 4%, 0.333 liter, water is. Het feitelijke recept van 10 liter is dus 8 liter pure ethanol en 2 liter water.
WHO-I is een recept op basis van 80% ethanol (v/v).
In Nederland is 95% (bio-)ethanol goed verkrijgbaar in literverpakkingen. Hetzelfde verhaal, 50/1000 of 1/20 of 5% bestaat uit water. Een fles van 1 liter bevat dus 950 ml pure ethanol en 50 ml water. Als 950 ml 80% is, wat is dan 100%? Het antwoord: 950*100/80=1.188 liter. Je hebt al een liter uit de fles met 950 ml en 50 ml water, 1000 ml en je moet dus nog 188 ml water extra toevoegen. Daarmee is het recept verklaard.
Bron afbeelding “ball and stick” model van isopropanol…
