Terwijl we eind 2019 al wisten dat COVID-19 er aan zat te komen deden we relatief weinig. We keken de kat uit de boom, keken wat buurlanden deden. Met zekerheid kan gesteld worden dat er binnen RIVM wel degelijk epidemiologen waren die de “shit-storm” zagen aankomen. De overheid marginaliseerde en faalde ons voldoende te beschermen. De duizenden doden waren voor een groot deel te voorkomen. De schuldketen loopt van RIVM-management via het kabinet via de Tweede Kamer naar de burger. Ja, steek de hand ook maar in eigen boezem, de burger houdt de volksvertegenwoordigers niet bij de les en maakt zich niet hard voor een bindend referendum. Dus vergeet 17 maart 2021 alle verkiezingsprogramma’s en stem op een partij die zich hard maakt voor referenda conform Zwitsers model, oké? Uitleg volgt. Echter, dit is een complex onderwerp met facetten die helemaal niets te maken hebben met COVID-19. Welkom bij een nieuwe categorie: Landgenoten!
Je kan dit artikel als schokkend ervaren. Het is ook bedoeld om je wakker te schudden, we hebben met elkaar een belang om economisch en qua gezondheid zo sterk mogelijk uit deze strijd te komen, we moeten goed voorbereid een volgende pandemie in te gaan – die er zeker komt. Dat vergt heel wat meer dan een “intelligente lock-down” en het doel van dit artikel is de maatschappij in de goede richting te duwen en mensen aan het denken te zetten en wakker te schudden. Het is zeker niet de bedoeling om de nadruk te leggen op wat er fout ging en met vingertjes te wijzen. Het is wel de bedoeling te stimuleren dat we onze collectieve belangen beschermen, verdedigen, en op een hoger niveau tillen.
Table of Contents
De democratie laat zijn achterwerk zien
De politiek staat ver van de burger
Ons land kent een perceptie van de werkelijkheid die verschilt tussen burgers en overheid. Het hele item over stikstof zal de gemiddelde burger namelijk worst wezen en burgers begrijpen heel goed dat boeren nodig zijn voor voedselvoorziening.
Andersom, het gebouw van CJIB is nou niet bepaald gebouwd met de gedachte dat 1 op de 11 Nederlanders onder de armoedegrens leeft. Subsidies op Tesla’s en heel veel meer: dito.
Burger en politiek staan mijlenver van elkaar af.
De burger staat ver van de politiek
Pas als het bedreigend wordt dan weet de burger de politiek te vinden. De boeren geven tegengas, confronteren de politiek met hun problemen, de problemen voor voedselvoorziening met sympathie van een meerderheid van de bevolking. Pas dan wordt de politicus zichzelf een beetje bewust van de publieke taak.
De regent is nooit weggeweest
Hoe kan dat nu in een democratie? De Tweede Kamer dient de wensen van het volk te vertegenwoordigen. De Tweede Kamer dient niet een eigen interpretatie van de belangen van het volk uit te voeren. Dat is namelijk niet democratisch, denk daar maar eens over na.
En zo bleek Fortuyn wel degelijk een punt te hebben als hij sprak over regentenpolitiek. Het punt is namelijk dat lobbyisten altijd proberen politici voor hun karretje te spannen onder het mom van: “Wat goed voor het bedrijfsleven is, is goed voor de burger”. Daar is ook vaak wat voor te zeggen maar nog vaker proberen die lobbyisten puur hun eigenbelang door te drukken, compleet met krokodillentranen, waarbij de belangen van de burger volledig aan de kant geschoven worden. En ervaring leert dat zowel ambtenaren als politici daar heel makkelijk in meegaan.
Politici zijn ook maar aardige mensen die iedereen proberen tevreden te houden. Tweede Kamerleden vergeten daarbij te snel dat ze direct de wil van het volk – en zeker niet meer dan dat – vertegenwoordigen. De oplossing voor dit enorme maatschappelijke probleem is tweeërlei: Politici en ambtenaren in het algemeen en Tweede Kamerleden in het bijzonder dienen principiëler en meer bewust te zijn van hun regenteske gedrag en dienen te leren verre daarvan te blijven en terug te keren naar de eigenlijke verantwoordelijkheid: de wil van het volk waarborgen. Daarnaast dient er een actief referendumsysteem opgezet te worden om de politiek bij de les te houden. Er zijn ook politici en ambtenaren die hun rol uitstekend vervullen als zodanig, deze boodschap is niet voor deze waardevolle voorbeeldgroep.
De overheid als rechtstreekse bedreiging
De machine is vastgelopen
Als COVID-19 iets heeft duidelijk gemaakt dan is het wel dat de overheid een botertrage machine is geworden die nog nauwelijks voor- en achteruit kan. Compleet vastgelopen in haar eigen structuren van bureaucratie en ambtenarij. Het doet mij verdriet de volgende illustratie te moeten gebruiken om dit feit kracht bij te zetten en mensen wakker te schudden. Even wat steekwoorden: testen, track&trace, logistiek, beschermingsmiddelen, eigen productie, afhankelijkheid, ontsmettingsmiddelen, big pharma,…
Er zullen te zijner tijd wel parlementaire enquêtecommissies opgetuigd worden maar laten we met z’n allen eerlijk in de spiegel kijken en bekennen dat we er allemaal debet aan zijn want de politiek interesseert ons niet en daarmee kleeft het bloed aan eenieders handen – hoeveel moeite het ook kost om dat te schrijven.
De uitbraak van VEM-NiV-5 (HENIV-23)
We weten het inmiddels goed, veel dieren en mensen bij elkaar proppen is vragen om nieuwe virusstrengen. Welkom in China maar ook welkom in Nederland. Inmiddels zijn de eigenschappen van VEM-NiV-5, door WHO gedoopt tot HENIV-23, bekend:
- R0 = 12 -18, één persoon steekt zo’n 15 anderen aan, net als bij de mazelen.
- Risicogroep: 20- tot 40-jarigen met een sterk afweersysteem. Dit triggert een cytokine-overvloed (cytokine-storm-syndroom, CSS). Virale hersenvliesontsteking komt veel voor.
- 43% overleeft een infectie niet, 31% van de overlevenden is invalide door blijvend hersenletsel na virale hersenvliesontsteking.
Totale ontwrichting van de maatschappij. Productie valt stil. Ook de voedingsmiddelenindustrie valt stil en zelfs drinkwater, internet en stroom zijn niet meer vanzelfsprekend. Met z’n allen terug naar de middeleeuwen.
Gelukkig is het nog geen 2023 en is HENIV-23 een verzinsel – dat echter wel een waarheid kan worden.
Niet bang worden maar wel handelen
Tegelijkertijd is het ook goed om te beseffen dat we met COVID-19 door het oog van de naald gekropen zijn als het gaat om R0, risicogroepen en mortaliteit. COVID-19 was een watje wat dat betreft.
Virussen als het henipavirus liggen wel degelijk op de loer en we zullen onze maatschappij zo moeten inrichten dat we een kans maken in de strijden die nog gaan komen. Het is goed om eraan te herinneren dat de Spaanse griep waarschijnlijk tussen de 50 en 100 miljoen doden veroorzaakte en dat dat bovendien jongvolwassenen waren tussen de 20 en 40 jaar. Wat dat betreft is HENIV-23 niet verzonnen, cytokine-storm-syndroom, CSS, was verantwoordelijk voor die ellende.
Herinrichting kan maar één keer, het moet perfect en razendsnel, nu, niet morgen. Dit is het begin van een paradigmaverschuiving maar tot nu slaapt iedereen lekker verder en dat is niet goed. Wakker worden dus! En als het niet van de overheid komt dan moet het maar via de burger. En dat is nu net de reden om te hameren op meer democratie, of eigenlijk democratie in de zin van het woord. Dus ik ga nog even door…
Het voelt aan als een klodder…
… die langzaam en kleverig is. Dynamiek ontbreekt volledig. COVID-19-testen hadden samen met het bedrijfsleven in no time gemaakt kunnen zijn, een goede contact-app en pbm: dito. In plaats daarvan pogingen met de beste bedoelingen waarbij alle mensen zich inzetten maar door de oeverloze discussies en de eindeloze besluitvormingsstructuren weinig van de grond komt. De mensen zijn nog gezond, de organisatie is besmet en ziek. Letterlijk en figuurlijk.
Dat kan niet verder zo. Dat is wat COVID-19 – gelukkig relatief beperkt – heeft aangetoond. De tips voor de overheid: afslanken, minder management, snelle besluitvorming, waardering voor initiatief, soms proberen, soms fouten mogen maken om ervan te leren, dwars door structuren mogen rammen om iets te bereiken (volgens goed Nederlands gebruik), kleinere units die meer zelfstandig werken met eigen budgetten, iedere ambtenaar een klok om te luiden geven, bescherming klokkenluiders garanderen, directe controle, vinger aan de pols en 100% transparantie, wat kost het en wat levert het op, de beste man/vrouw op de plek, bewust iedere dag in de spiegel kijken en naar eer en geweten kunnen zeggen dat je het best mogelijke voor het land hebt gedaan – maak er iets goeds van.
Het volk legt haar wil op
Al zou hervorming op politieke agenda’s verschijnen, het wordt op z’n best half waargemaakt. Er is maar één manier om hervormingen door te duwen: Zo spoedig mogelijk een bindend referendumsysteem optuigen naar Zwitsers model. Dat is een belangrijk middel om de overheid bij de les te houden en Tweede Kamerleden vlijmscherp te houden.
Als we onszelf een democratie willen blijven noemen dan is de consequentie dat de burger altijd het laatste woord heeft. Andersom: Een democratie zonder bindend referendum is een nepdemocratie.
Alles wat er nu gebeurt raakt de burger en daarom moet die burger ook de teugels pakken. Het is verbazend dat er (naar beste weten op het moment van schrijven) maar twee politieke partijen zijn die überhaupt macht in de handen van de burger wil leggen middels het bindend referendum.
17 maart 2021 gaan we naar de stembussen…
Beste partijen van Nederland, ik roep u op om uw verantwoordelijkheid te nemen hierin en het bindend referendum op te nemen in uw verkiezingsprogramma.
Beste Landgenoten, ik roep u op om niet te stemmen op een partij die negatief staat tegenover een bindend referendum.
Dit overkomt ons niet opnieuw
Het oog valt op een artikel “Viruses of Mass Destruction” uit 2004 over SARS, het eerste coronavirus. Zo lang modderen veel overheden dus al aan met de materie. Een citaat:
Zodra een virus op mensen overspringt, is er geen tijd meer om te reageren. Een terrorist met een kernwapen is de nachtmerrie van elke nationale politicus. Een nieuwe pandemie zou dat moeten zijn.
Het artikel behandelt ook het marktfalen van farmaceuten. Ze lopen risico’s bij het op de markt brengen van medicijnen en vaccins die ze mogelijk simpelweg niet willen nemen. Daar waar de vrije markt – of eigenlijk oligopolie-markt – faalt dient de overheid direct actief te worden. Dat kunnen garanties zijn of subsidies.
Uiteindelijk kunnen overheden ook zelf gaan produceren. In tijd van crisis kunnen goederenstromen en voorraden een knellend probleem worden. Kijk dan niet alleen naar testen en medicijnen maar ook naar persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm). Juist in een tijd van crisis en schaarste is het buitenland niet erg bereid te leveren en dat maakt een klein land als Nederland uitermate kwetsbaar.
Dus is het voor de hand liggend om een staatsbedrijf in het leven te roepen die ervoor zorgt dat de bevolking, middels voldoende voorraden en aangemaakte precursoren, altijd kan terugvallen op medische middelen, daar waar private farmaceuten geen financieel gewin zien of om wat voor reden niet kunnen en willen leveren tijdens een crisis.
Niemand is voorstander van staatsbedrijven als het via private ondernemingen ook kan. Echter, COVID-19 leert ons dat je simpelweg met lege handen staat en dan is alleen het aantal doden in Nederland al genoeg motivatie om zo’n initiatief te ondersteunen en het grote belang ervan te zien.
Bovendien, ieder nadeel heeft zijn voordeel. Herinneren we ons nog Orkambi van Vertex? Het medicijn voor taaislijmziekte? Met de afpersprijs van $ 311000 per jaar per patiënt? Edith Schippers bedong een korting maar het was beter geweest om tegen Vertex te zeggen: “Je kunt € 500 per jaar krijgen en anders maken we het zelf”. Daarnaast bestaan er heel wat generieke medicijnen met een veel te hoog prijskaartje. Dus een staatsbedrijf hoeft zeker niet verliesgevend te zijn – mits strak gecontroleerd en opererend als een goed lopend privaat bedrijf met bijvoorbeeld 51% van de aandelen in handen van de staat.
Dan is er nog een goede reden om dit plan uit te voeren. Nederland heeft uitstekende onderzoekcentra – met publiek geld betaald. Als die wat nieuws en baanbrekends ontdekken dan worden ze tot nu toe regelrecht in de armen van farmaceuten gedreven die er vervolgens geld mee gaan verdienen. Daarom kan je stellen dat je soms dubbel betaald voor medicijnen – via belasting aan onderzoekcentra en vervolgens nog eens – vaak veel teveel – direct aan big pharma. Een Nederlandse staatsfarmaceut kan dit voorkomen, onderzoek stimuleren – zelfs internationaal, medicijnkosten drastisch verlagen en waarde voor de gehele onderzoekswereld hebben.
Wordt vervolgd
Daarmee sluit ik deze zware post. De volgende keer ga ik het hebben over taart. Taart? Ja taart, hoe we de taart verdelen met z’n allen, hoe we de taart lekkerder maken en vooral groter maken. Een stuk vrolijker!