Landgenoten! Wat leert een weekje COVID-19 ons?

Een post voor de Tweede Kamer en het kabinet! Wat gebeurde er allemaal in de week van 16 maart? Overheidsmaatregelen gingen van kracht om het virus te beheersen. “Flatten the curve” is vaak genoemd maar er zit een vaak vergeten staartje aan. Het RIVM geeft voorlichting aan de Tweede Kamer en daar is wel wat op aan te merken. Veel Nederlanders snappen de basis van afstand houden en handen wassen, niet iedereen. Zorgen blijven er rondom testen van mogelijk nieuwe zieken. TraceTogether ziet deze week het licht. Er is ook goed nieuws. Tot slot is er nog een verband tussen COVID-19 en de grote stikstofproblemen waar wij mee kampen. Met andere woorden: Een kort pittig artikel met als doel een positieve bijdrage te leveren aan goede besluitvorming.

FlattenTheCurve

Carl T. Bergstrom kwam hiermee op de proppen en het eerste deel van zijn betoog betreft de ontlasting van het zorgsysteem om chaos te voorkomen – inmiddels duidelijk voor iedereen. Het laatste deel wordt meestal verzwegen. Wat zei hij eigenlijk nog meer?

8. Het #FlattenTheCurve -argument suggereert niet dat we de epidemie door de gemeenschap moeten laten branden totdat we de groepsimmuniteit hebben bereikt. Inderdaad, de nieuwste modellen suggereren dat, als we dat zouden doen, onze ziekenhuiscapaciteit vele malen zou worden overbelast.

9. Wat ik denk dat we moeten doen, is de tijd benutten die #FlattenTheCurve ons heeft opgeleverd en sociaal afstand houden en andere controlemaatregelen voldoende aanpassen om zo de epidemie volledig te onderdrukken, door R₀ onder 1 uit te laten komen.

Al het andere is te kostbaar in termen van doden.

Met andere woorden: Groepsimmuniteit opbouwen door anderen op te offeren is ontoelaatbaar en de epidemie volledig onderdrukken is mogelijk door ervoor te zorgen dat gemiddeld één ziek persoon minder dan één persoon ziek maakt (basaal reproductiegetal R₀ < 1).

Waar staan we eigenlijk?

Op 22 maart staat Nederland genoteerd als 7e land ter wereld met de meeste doden. Op plaats 8 staat Zuid-Korea. Het is deels appels en peren vergelijken, maar deels ook niet.

In Zuid-Korea wordt direct veel getest, in Nederland niet. Dat werpt de schijn op dat er in Nederland nog niets aan de hand is en dat de piek in Nederland pas een maand later zal volgen.

De werkelijkheid is anders als niet besmettingen maar doden als uitgangsbasis worden genomen – er zit slechts een ruime week tussen de eerste dode en het is aannemelijk dat COVID-19 dan al aardig wat weken door Nederland woekert. Op dat moment is Nederland, zonder het te weten, de controle over de uitbraak kwijt en Italiaanse toestanden zijn een reëel scenario geworden. Zuid-Korea is dan al uit de gevarenzone.

RIVM-voorlichting Tweede Kamer

Eind 2019 ziet Zhang Jixian de verbanden tussen de zieken in China. Als de statistieken in januari ongekende vormen aannemen is het signaal duidelijk: “The shit hits the fan!”. Er zijn epidemiologen die de de gevaren voor de wereld doorzien – zeker ook binnen het RIVM. Er zijn politieke krachten die de gevaren marginaliseren. Het wordt een harde les voor de hele wereld.

Twee maanden later komt het RIVM met een “powerpointje” voor de Tweede Kamer. Het is meer van hetzelfde, geen keiharde beleidsadviezen, slechts uitleg. In de tussentijd is het de organisatie niet gelukt om voldoende beschermingsmiddelen en testen en infrastructuur te regelen.

De kamer luistert, de uitleg bestaat uit een grafiek. Suggestieve kleuren rood, blauw en groen worden gebruikt. Rood is niks doen en dat moet je niet willen, daar zijn we het over eens. De blauwe komt overeen met #FlattenTheCurve van Carl T. Bergstrom en is gemanipuleerd om een verkeerd beeld te schetsen. Omdat RIVM het maar niet voor elkaar krijgt om hun werk goed te doen sturen ze aan op een groene curve. Want groen is goed toch? En zo wordt de Tweede Kamer op het verkeerde been gezet. Het kabinet zal wel dezelfde plaatjes aangeboden krijgen.

Dan ga ik naar de site van RIVM en lees letterlijk:

Waarom heeft het geen nut een lock-down in te voeren in Nederland?

Een volledig verbod om de straat op te gaan, heeft geen meerwaarde. Weliswaar kan het nieuwe coronavirus zich dan nog minder gemakkelijk verspreiden, maar ook niemand bouwt dan immuniteit op tegen de ziekte. Aangezien de ziekte wereldwijd verspreid is, is de kans groot dat na het opheffen van een lock-down veel mensen alsnog tegelijk ziek in een korte periode worden en zo een piek veroorzaken. Met een lock-down stel je dus vooral het moment uit dat er veel mensen tegelijkertijd ziek worden, en dat willen we niet.

“Dat willen we niet”. Wie is “we”? Zijn “we” het volk, Tweede Kamer? Of is “we” regentesk? Het schiet bij mij echt het verkeerde keelgat in en ik pak mijn pen. Fracties, kabinet, lees deze post. Mensen gaan dood en de welvaart dreigt vlam te vatten. De huidige maatregelen, mits extreem goed nageleefd en aangescherpt tot meer lock-down, bieden mogelijk een kans om eindelijk controle te krijgen over de uitbraak. Het biedt de mogelijkheid dingen te organiseren. OMG, de RIVM-presentatie gaat aan al die mogelijkheden vrijwel volledig aan voorbij. Ik neem de vrijheid om er een paar uit mijn mouw te schudden, Tweede Kamer, vertegenwoordig en behartig de belangen van het volk.

• Bij de minste verdenking testen en drive-through-test-faciliteiten, meten is weten, track en trace besmettingen. Dat is DE mogelijkheid om R₀ zoveel mogelijk naar 0 te duwen.
• Is inkopen een probleem? Geen excuus, dan maken. Opzetten ad-hoc productielijnen en of bevoorrading van persoonlijke beschermingsmiddelen en test-sets, een overdosis test-sets. En natuurlijk al die dingen waar tekorten in dreigen te ontstaan, het is een schaakspel.
• En dan komen we bij het grootste probleem, gebrek aan test-sets. Dat is nu juist de kern waar WHO op hamert. Dit dient een absolute prioriteit te zijn, regel het, wat het ook kost. Het kan niet zo zijn dat RIVM zich erbij neerlegt.
• Distributie van ontsmettingsmiddelen zoals WHO “formulation 1” via gemeenten naar particulieren en bedrijven, de ethanolfabriek staat nota bene in Europoort!
• Ontwikkelen, kopen of forken van TraceTogether, een app die bijhoudt met wie je direct contact hebt gehad. Er zijn meer initiatieven die aandacht verdienen, bijvoorbeeld coronanet. Misschien een idee om dit soort initiatieven te steunen met geld en goede coders?
• Gewoon echt alles uit de kast trekken wat nodig en mogelijk is om R₀ naar nul te persen.

Het is ernst

Laat de overweging goed op je inwerken: De miljoenen die dat gaan kosten staan totaal niet in verhouding tot de miljarden die we extra dreigen te verliezen. Belangrijker nog, die miljoenen staan niet in verhouding tot alle extra doden en bijbehorend leed. Er is dus geen enkel, maar dan ook werkelijk geen enkel, excuus om niet alles op alles te zetten om een eind te maken aan deze nachtmerrie. Deze dollemansrit passief uitzitten is geen optie.

Ik voeg het plaatje maar toe om wat te verduidelijken, we moeten dus met z’n allen de lijn “Proper Disease Control” volgen, niet de lijn “Sloppy DC”!

Dan is er natuurlijk de bureaucratie. Bureaucratie is letterlijk dodelijk, nood breekt wet en fouten maken is toegestaan, het hoort erbij. De overheid kan dit niet alleen rooien, ook niet met extra inzet van strijdkrachten. Dus organiseer vrijwilligers die willen helpen met testen en distributie, benader bedrijven, cluster kennis, cluster management, start ad-hoc-projecten, monitor en stuur. Europese aanbestedingen, stikstofproblemen, met vingertjes wijzen, vergeet dat even, het werkt averechts.

En het goede nieuws van de week?

Zowel in China als de VS zijn eerste fase klinische testen gestart voor mogelijke COVID-19-vaccins. Omdat de NOS het belangrijker vond om te melden dat het Eurovisiesongfestival niet door gaat en dat het ook in Den Haag stil op straat is meen ik er goed aan te doen dit te melden. Houd rekening met minimaal 12 maanden en een dosis geluk voor het in productie genomen kan worden.

Dan komt er uit Japan nieuws dat antivirusmiddel favipiravir (Avigan, enkele maanden later niet meer verkrijgbaar in Nederland: https://www.medicijnkosten.nl/databank?zoekterm=FAVIPIRAVIR < 2022: werkt niet meer) ook succesvol is ingezet tegen COVID-19. In China is toestemming verleend voor massaproductie van dit medicijn – zo snel mogelijk invliegen. 22 maart is Italië hiermee gestart, wat let ons?

Hallo RIVM? Status? SOS!!! Waar zijn de testen?