(Hoofdartikel: “Met schapen kweek je despoten: Democratie“)
Table of Contents
Dit is democratie!
Je zou het bijna niet meer geloven als je soms het gestuntel van de overheid ziet, evenals het wantrouwen van de burger, maar de volgende punten vormen toch echt de werkelijke en eenvoudige basis. Het is de belangrijke kern van onze samenleving, onze democratie:
- In iedere democratie is de bevolking soeverein.
- Dit wil zeggen dat de bevolking het gezag voert, de hoogste macht vormt.
Vertaald naar Nederland:
- Nederland is een democratie.
- In Nederland is de bevolking soeverein.
- Dit betekent:
- het Nederlandse volk is de hoogste macht,
- de volledige overheid, inclusief de politiek, staat in dienst van de Nederlandse bevolking,
- Nederlanders leggen via gekozen volksvertegenwoordigers hun wil bindend op.
Korter en duidelijker kan het niet maar er zijn wat dingen die uitleg nodig hebben.
Echter, eerst wil ik de punten hiervoor benadrukken en verklaren middels een citaat van Clint Eastwood waar hij republikeinen toespreekt:
“But I’d just like to say something, ladies and gentlemen. Something that I think is very important. It is that, you, we, we own this country. Yes, we own it. And it’s not you owning it and not politicians owning it. Politicians are employees of ours.”
[vertaald:]
“Maar ik wil graag iets zeggen, dames en heren. Iets wat ik heel belangrijk vind. Namelijk dat u, wij, dit land bezitten. Ja, wij bezitten het. Het is niet van u en ook niet van politici. Politici zijn onze werknemers.“
En nu komt het pijnlijke deel. Het schokkende is niet wat hij zegt, maar dat het überhaupt gezegd moest worden. Hoe ver zijn we afgegleden dat een acteur ons moet herinneren dat het land van ons is? De burger is de baas in een democratie. Punt. Niet als regeltje in een schoolboek, maar als dagelijkse realiteit.
Democratie is geen systeem dat je hebt. Het is een systeem dat je uitoefent. Als burgers vergeten dat politici werknemers zijn, dan gaan politici zich gedragen als eigenaars. Dan verandert de overheid langzaam van dienaar in manager, en de burger van eigenaar in klant. Tot het moment dat iemand opstaat en zegt: “wij waren altijd al de baas, we zijn het alleen even vergeten“.
“Do you feel lucky?” Democratie mislukt niet omdat machtigen macht willen, maar omdat burgers vergeten dat ze macht hebben. Slapen we rustig verder terwijl macht verschuift, of herinneren we ons dat wij bepalen hoe dit land bestuurd wordt? Niet omdat het stoer klinkt, maar omdat het onze taak is. Wij bepalen, de burger is de baas, de burger is soeverein. De rest heeft zich daar maar naar te schikken.
2-2-tango!
Natuurlijk zul je zeggen dat de wil van de Nederlanders niet voldoende gehoord en uitgevoerd wordt. Dat is makkelijk gezegd, maar tegelijkertijd ken ik niet zoveel Nederlanders die af en toe een briefje sturen naar een Tweede Kamercommissie of een Kamerlid. “It takes two to tango”:
- De Tweede Kamer heeft een verantwoordelijkheid.
- Het Nederlandse stemgerechtigde volk heeft ook een verantwoordelijkheid.
Beiden blijven regelmatig in gebreke. Het is goed om te beseffen dat een gemiddeld Kamerlid vooral uitblinkt in zaken als managen en onderhandelen.
Al met al zijn Tweede Kamerleden geen supermensen en dus zal je als bevolking af en toe je zorgen moeten uiten, standpunten moeten uitleggen. Dat is iets wat lobbyisten bijvoorbeeld heel goed snappen. Een betere democratie begint bij jezelf waarbij jouw Kamerlid altijd open moet staan voor informatie.
Intermezzo: belang, wens en wil
Deze woorden liggen dicht bij elkaar. De “wil” heeft meer een afdwingbaar karakter, terwijl “belang” en “wens” wat vrijblijvender zijn. Een voorbeeld:
Een stemgerechtigde burger heeft meestal de morele verplichting om algemene “belangen” voorrang te geven op individuele “wensen”. Dat alles resulteert in de bindende ”wil” van de kiezer.
Vandaar dat het woord “wil” zo vaak in de volgende teksten voorkomt.
Verantwoordelijkheid Tweede Kamerleden
Voor de beeldvorming:
In een democratie zou je het liefst zien dat de bevolking rechtstreeks een stem uitbrengt, hoe mooi zou dat zijn? Helaas is dat in de praktijk in een complexe samenleving niet mogelijk, het zou betekenen dat het volk overal verstand van zou moeten hebben en extreem veel tijd kwijt is aan politiek.
Dus hebben we die taak uitbesteed aan een Tweede Kamer. Dat betekent wel dat die Tweede Kamer de wil van het volk zo goed mogelijk dient te behartigen – en dat is het belangrijkste uitgangspunt. Voor alle duidelijkheid, de mening, de stem in de Tweede Kamer, van een Kamerlid moet overeenkomen met de “gemeten” wil van zijn of haar kiezers.
Dat is lastig. Immers, die kiezers zijn het namelijk ook niet altijd met elkaar eens. Toch zal een Kamerlid zo veel mogelijk moeten speuren naar consensus bij die achterban.
Gaan we nog een stapje verder dan mag je ook verwachten dat de consensus die leeft bij alle Nederlanders ook overgenomen wordt door alle Kamerleden. Een Kamerlid zit er immers in eerste instantie voor alle Nederlanders – dat is wat je wel mag verwachten.
Toch gaat het heel vaak fout. Immers, Kamerleden zijn ook maar mensen en beïnvloeding is eenvoudig. Bij beïnvloeding kan je bijvoorbeeld denken aan foutieve informatie, gesprekken en “ruilhandel” met Kamer-collega’s, persoonlijke meningen, inspanningen van lobbyisten en niet in de laatste plaats teveel luisteren naar de mening van een schreeuwende minderheid.
Al met al is het dus daarom dat die eed op de schop moet en er een fatsoenlijk contract met de bevolking dient te zijn, zie “De eed van Tweede Kamerleden“.