Op 6 juli 2022 werd een algemene bepaling aan onze grondwet toegevoegd. Nederland is daarmee een echte democratie geworden. De tweede verjaardag van onze democratie zou een feestje moeten zijn. Het beruchte debat met de kersverse minister-president in de Tweede Kamer, twee dagen eerder, bleek een echte “party-crasher” te zijn.
Table of Contents
En we vieren het zo
Lang verhaal kort, 6 juli 2024 was de verjaardag van 2 jaar democratie in Nederland. Die aanfluiting van 4 juli zat vers in het geheugen. Je herinnert het je nog wel, onze nieuwe minister-president kreeg het op een uiterst onbeschofte manier voor zijn kiezen. Mijn frustratie was groot genoeg om de kamer hierop aan te spreken – ik was er even klaar mee.
Het was de reden om een betoog te maken, met basale uitleg van wat democratie nu eigenlijk betekent en vooral wat de consequentie van de verandering in de grondwet is – mijn manier om twee jaar democratie te vieren.
Alle Kamerleden plus de minister-president zijn op de hoogte gebracht. Echter, het betoog is ook voor mijn mede-Nederlanders – “alle directieleden van Nederland”.
Het betoog
Ik zou het zeer waarderen als je die uitleg zou willen beluisteren of lezen, de tekst, transcriptie, staat hieronder.
Dit is het audio-fragment (URL):
Dit is het video-fragment met tekst (URL):
De transcriptie
[leestijd ~ 5 minuten op een mensenleven]
Beste landgenoten en, meer specifiek, beste Nederlanders, beste leden van de Tweede Kamer en beste leden van de regering,
Het debat op 4 juli 2024 maakte ons getuige van een dramatisch en beschamend dieptepunt in de geschiedenis van de Nederlandse politiek. Als burger voel ik de morele verplichting om daarop te reageren en zal een transcriptie van dit betoog versturen aan alle Tweede Kamerleden en de minister-president.
Er is gelukkig ook goed nieuws, want vandaag, 6 juli 2024, is het precies 2 jaar geleden dat Nederland een echte democratie is geworden. Het zal veel mensen ontgaan zijn maar in 2022 is er een algemene bepaling toegevoegd aan de Grondwet: “De Grondwet waarborgt … de democratische rechtsstaat.“
Die bepaling heeft grote gevolgen voor de Nederlandse politiek. Het betekent dat de Nederlandse bevolking eindelijk officieel soeverein is, heerst, en dus werkelijk de hoogste macht van het land is. De Nederlandse bevolking vormt dus “de directie”.
In die rol van directie hebben de Nederlandse burgers het dagelijks bestuur gedelegeerd aan de Tweede Kamer, “het management”.
Sinds twee jaar dient de term volksvertegenwoordiging letterlijk genomen te worden. Het betekent dat de Tweede Kamer de bindende wil van de bevolking zo goed mogelijk dient om te zetten in beleid en wetten.
De regering vormt de verbinding tussen enerzijds de Tweede Kamer en anderzijds het ambtenaren-apparaat. De Tweede Kamer instrueert de regering en de regering zorgt er zelf voor dat ze altijd weet wat de Tweede Kamer wil.
Er werd wel eens gesteld dat Nederland een “nep-democratie” is. De verontwaardiging in de Kamer was dan groot en het werd stellig ontkent. En zo zie je maar, die ontkenning bleek onjuist, Nederland is nooit een democratie geweest. Je ziet dat bijvoorbeeld terug in het stikstofrapport van de commissie Remkes. Talloze, al dan niet subsidieslurpende, clubjes mochten hun mening geven. Wat de burger er van vond, nota bene het hoogste gezag in ons land, werd gemakshalve maar vergeten of genegeerd. Diezelfde burger is wel goed genoeg om opgezadeld te worden met vele duizenden euro’s extra staatsschuld per persoon. Wederom zo’n historisch politiek dieptepunt. Maar de burger sliep verder en de media pikten het niet op. Alleen Thorbecke draaide zich maar weer eens om in zijn graf.
Geen enkel Kamerlid weet wat zijn stemmers precies willen en de gehele Kamer doet geen enkele poging om te meten wat de voltallige directie, de bevolking, precies wil. Dat is uiterst verontrustend. Het is “de tragedie van de kiezer“.
Ondanks alle polarisatie in de maatschappij heerst er wel degelijk een publieke opinie in ons land. Als voorbeeld drie grote problemen met de consensus die er heerst bij de soevereine Nederlanders: Leven onder de armoedegrens is onacceptabel, stikstofbeleid mag nooit resulteren in te weinig huisvesting voor burgers en de zorgsector is te duur en niet efficiënt. De Tweede Kamer heeft de plicht om dergelijke problemen per omgaande op te lossen en de regering te instrueren. Dat zijn lastige problemen maar tegelijkertijd zijn die problemen binnen één regeringsperiode structureel op te lossen. Er liggen kansen om geschiedenis te schrijven.
Die publieke opinie is de basis voor consensus, overeenstemming, bij de burger. Maar in de Tweede Kamer lijkt weinig plaats voor consensus. Brakke compromissen zijn het hoogst haalbare. De nuance zit in het gegeven dat compromissen vaak niet de voorkeur van de burger hebben vanwege het “zachte heelmeesters, stinkende wonden-karakter”, het gegeven dat het halve oplossingen zijn.
Mag de Kamer bestempeld worden als 150 autocratische egotrippers? Of is de Kamer een plaats waar 150 wijze volwassenen zorgvuldig de bindende wil van de burger uitvoeren? Oordeel zelf, maar 4 juli 2024 kwam neer op een kibbelende kleuterklas waar de juffrouw even weg was. Het was onvolwassen, een aanfluiting en respectloos. De Kamervoorzitter greep niet in en de rest van de Kamerleden stond erbij en keek ernaar. U treft wat mij betreft dus allen blaam.
Laten we al die negativiteit eens vergeten. Er ligt een goede en unieke basis voor een neutrale regering met een veelbelovende minister-president. Er is een scherpere scheiding tussen regering en Kamer dan ooit. Als leden van de regering niet in staat blijken te zijn op een juiste manier de consensus in de Kamer te vertalen naar de ministeries, dan kan je daar als Kamer iets aan doen.
Een dringend verzoek heb ik aan de minister-president: Zou u de Nederlandse bevolking regelmatig op de hoogte willen houden van “de staat der vooruitgang”? Dat zou verfrissend en fijn zijn en een nieuwe binding van de bevolking met de politiek stimuleren. Dus niet via een constructie als “Gesprek met minister-president” maar een eigen en authentieke maandelijkse boodschap met een objectief en open verslag. Bovendien helpt het de Kamer beter te functioneren.
Tot slot wil ik mij richten tot de Tweede Kamer. U bent de allereerste nieuwe lichting die functioneert onder de nieuwe algemene bepaling van de grondwet. Ik hoop dat u beseft hoe uniek dit is. Daarnaast heeft het praktische consequenties.
Allereerst is er de keten van aansprakelijkheid, als dingen fout gaan dan is de burger de eindverantwoordelijke, die de hand in eigen boezem kan steken. Echter, u dient dan wel haarscherp omlijnd te handelen, overeenkomend met de publieke opinie, zonder nalatigheid.
U zult die publieke opinie, de bindende wil van de Nederlandse bevolking, moeten weten. U zult die eerst moeten meten bij ingrijpende dossiers. Hoe u dat wil meten is aan u.
Echter, als die publieke opinie strijdig is met uw of uw partijstandpunten maar niet strijdig is met de grondwet, dan zult u dat moeten eerbiedigen. Met het mandaat van de soevereine burgers op zak heeft u de macht onze regering bindend aan te sturen, ook als dat strijdig is met een regeerakkoord maar overeenstemt met de publieke opinie.
Democratieën staan anno 2024 meer dan ooit onder druk. Trump is niet het probleem, de Trump-kiezers wel. Europa, Nederland, enzovoorts: dito. Waarom kiezen deze mensen de verkeerde kant? De voornaamste redenen zijn desinformatie en wanhoop. Wanhoop vloeit voort uit ruim 200 jaar regenten-politiek die zich laat kenmerken als “pappen en nathouden” zonder structurele verbeteringen, waardoor wanhoop ontstaat bij een grote groep Nederlanders die simpelweg in de knel zit, zonder vooruitzichten. Desinformatie is wanneer waarheden gemarginaliseerd worden en verbogen worden tot een mening en leugens als waarheden verkocht worden. Autocratieën en de (lobbyende) commercie hebben een belang bij desinformatie.
Mijn verzoeken aan de Tweede Kamer zijn als volgt:
- Zorg dat de Kamer een imago krijgt dat neerkomt op goed luisteren naar de bevolking, van individu tot democratische meerderheid. Negeer wat meer de schreeuwende minderheid en de slakken van de pers.
- In de Kamer is ruimte voor argumenten en meningen en zelfs pittige debatten. De Kamer mag geen bron van polarisatie zijn en dat vereist fatsoen en gedrag dat door de voorzitter afgedwongen dient te worden. Polarisatie dient plaats te maken voor respect en verdraagzaamheid en bovenal rede.
- De algemene bepaling in de grondwet betekent dat termen als “coalitie”, “regeerakkoord”, “oppositie”, “dualisme” en “compromis” een belangrijk deel van hun waarde verloren hebben ten gunste van “de bindende wil van de bevolking” gestalte geven op basis van representatieve “consensus”. Ben daarbij open en transparant en verdien daarna het vertrouwen van de burger vanzelf terug. Er is dus ook geen plaats meer voor arrogantie als “ik wil” en “ik vind” maar wel voor “de burger is van mening” en “de bevolking wil”.
In een gitzwarte wereld kan Nederland weer dat lichtpuntje zijn aan het einde van de tunnel en daarom hoop ik dat mijn woorden hun doel raken.
Ik maak deze boodschap landkundig met de beste intenties en wens alle betrokkenen uit de grond van mijn hart succes. Dan rest mij een groet met dank in de hoop dat het u inspireert.
Mijn naam is Wiebe van der Worp en het is 6 juli 2024.
[Einde betoog]
Epiloog
Er komen na zo’n betoog wel wat reacties los, bijvoorbeeld:
Belangrijk is dat er vanuit burgers positief, instemmend, gereageerd wordt, dat doet goed. Een paar citaten: “herkenning”, “hoop dat er mensen wakker worden”, “niet het vermogen hebben om kritisch naar het eigen functioneren te kijken”, “uit veler hart gegrepen”.
Als er reacties komen vanuit de politiek dan doe ik daar zeker wat mee, maar ik verwacht er niet zoveel van, als 5% het leest ben ik al blij.
Wat is de perceptie na het lezen? Dat kan van alles zijn, zoals “bemoeizucht”, “ontkenning”, “een persoonlijke aanval” maar mogelijk ook positief, zoals “verfrissend” en “een eye-opener”.
Maar zover komt het niet, de URL van deze bladzijde is 10 keer genoteerd als “landing page” gedurende 48 uur na publicatie. Dat is inclusief een handvol vrienden en redacties. 10 keer met een gemiddelde leestijd 64 seconden: dat is ontluisterend!
Reacties Kamerleden:
- Sandra Beckerman: Dank voor het delen.
- Dilan Yeşilgöz-Zegerius: Hiermee bevestig ik u de ontvangst van onderstaande attendering.
- Ulysse Ellian: Ik onderschrijf dat het imago van de Kamer, alsmede de wijze waarop debatten worden gevoerd, van belang zijn voor de legitimatie van beleid en wetgeving.
Featured image: courtesy and modified, creative commons by sa.