Economische soevereiniteit — de Nederlandse samenleving heeft – als hoogste macht in dit land – het recht om in te grijpen als marktkrachten het algemeen belang schaden.
In een democratie mag de markt vrij functioneren, maar die vrijheid is niet onbeperkt. Wanneer economische macht te groot wordt of de gezamenlijke belangen in gevaar komen, grijpt de overheid namens de soevereine gemeenschap in om die belangen te beschermen. De overheid handelt dan niet als zelfstandige macht, maar als uitvoerder van de collectieve wil van de burgers.
Een recent voorbeeld is het besluit om de Wet Beschikbaarheid Goederen (1952) toe te passen bij Nexperia.
Deze wet, oorspronkelijk bedoeld voor noodsituaties, geeft de samenleving, via haar overheid, het recht om de productie en levering van essentiële goederen veilig te stellen.
Dat dit instrument nu wordt gebruikt om de beschikbaarheid van halfgeleiders te waarborgen, laat zien dat Nederland zijn economische onafhankelijkheid als onderdeel van democratische zelfbeschikking serieus neemt.
Table of Contents
Waarom dit ertoe doet
Autocratieën zien vrijheid, gelijke rechten en burgerzeggenschap niet als waarden. Voor hen zijn het bedreigingen.
Democratie staat haaks op hun model: macht geconcentreerd, burgers gehoorzamen.
Vrije samenlevingen bewijzen dat het anders kan. En dat is gevaarlijk voor regimes die controle als kern hebben.
Dit stuk staat hier omdat het kan. Jij leest het omdat jij dat mag. Dat is normaal in een democratie. Elders niet.
En dit is geen theorie. Toen ik eerder over dit onderwerp schreef, kwam een van de eerste reacties uit een IP-blok in China. Geen bot, geen crawler. Een inhoudelijke reactie met als doel de boodschap te ondermijnen.
Regimes volgen open samenlevingen, juist omdat ze open zijn. Vrijheid lijkt vanzelfsprekend. Tot je ziet wie er meeleest.
Op dit moment komen er op deze pagina meer bezoekers uit China dan uit Nederland. Dat is geen reden voor paniek. Wel een signaal.
Autoritaire staten kijken mee. Niet omdat ik belangrijk ben. Wel omdat ze bang zijn voor vrijheid.
Daarom staat dit hier. Niet uit angst. Wel voor de duidelijkheid.
Democratie vraagt bewustzijn. En onderhoud. Altijd.
Nexperia en machtscontrole
Nexperia is een chipbedrijf met het hoofdkantoor in Nijmegen. Maar het eigendom ligt in China, via Wingtech Technology. Wingtech heeft een complexe aandelenstructuur, maar bijna een derde van het bedrijf is te herleiden tot de Chinese staat via regionale investeringsfondsen en staatsgerelateerde partijen.
Een Nederlands bedrijf, feitelijk onder controle van een autoritair regime. Niet alleen kapitaal, maar ook zeggenschap en strategische kennis verdwijnt zo naar buiten.
Toen signalen opdoken dat de leiding van Nexperia al actief kennis over wilde dragen en productie-onderdelen uit Europa wilde verplaatsen naar China, besloot de Nederlandse minister van Economische Zaken op 30 september 2025 de uitzonderingsbevoegdheid van de Wet Beschikbaarheid Goederen (1952) in te roepen. Daardoor mocht Nexperia voor ten minste één jaar geen besluiten nemen over verplaatsing van activa, ontslagen of reorganisaties zonder voorafgaande goedkeuring van de overheid.
China reageerde met exportbeperkingen vanuit zijn Nexperia-fabrieken.
Dit liet zien: wie eigenaar is, bepaalt uiteindelijk beslissingen over technologie, processen en productie.
Democratische samenlevingen moeten daarom niet alleen kijken naar waar bedrijven staan, maar naar wie de controle heeft, wie de besluiten neemt en hoe afhankelijk de toeleveringsketen is.
Echte soevereiniteit betekent dat democratieën de controle behouden over cruciale bedrijven, technologie en kennis.
